Obecny rok jest szczególny dla polskiej historii, ponieważ świętujemy setną rocznicę odzyskania niepodległości. Aby lepiej przygotować się do tego święta, zachęcamy do śledzenia szkolnej strony internetowej, gdzie będą pojawiać się informacje na ten temat (w każdy powszedni dzień tygodnia - nowe informacje).

Geneza I wojny światowej

1. Trójprzymierze - (3.09.2018 r.)

2. Trójporozumienie (4.09.2018 r)

3. Kocioł bałkański (5.09.2018 r.)

4. Wyścig zbrojeń (6.09.2018 r.)

5. Zamach w Sarajewie (7.09.2018 r.)

 

I wojna światowa

1. Wielka Wojna - (10.09.2018 r.)

2. Wojna pozycyjna na zachodzie (11.09.2018 r.)

3. Front wschodni (11.09.2018 r.)

4. Nowa wojna (12.09.2018 r.)

5. Rok 1917 (13.09.2018 r.)

6. Rewolucja lutowa i przewrót bolszewicki (13.09.2018 r.)

7. Klęska Niemiec i Austro - Węgier (14.09.2018 r.)

Polacy wobec zbliżającej się wojny

1.     Z kim mają trzymać Polacy? - 17.09.2018 r.

2. Obóz narodowy - przeciwko Niemcom - 18.09.2018 r.

3. Obóz niepodległościowy - przeciwko Rosji -19.09.2018 r.

4. Przygotować polską armię - 20.09.2018 r.

5. Literatura budzi nadzieję - 21.09.2018 r.

Sprawa polska w okresie I wojny światowej

1. Sprawa polska na początku wojny - 24.09.2018 r.

2. Po stronie Austro - Węgier: Legiony Piłsudskiego- 25.09.2018 r.

3. Po stronie ententy: I Korpus Polski - 26.09.2018 r.

4. Armia Hallera we Francji - 27.09.2018 r.

5. Piłsudski, Legiony, POW - 28.09.2018 r.

 

Wielka licytacja

1. Umiędzynarodowienie sprawy polskiej - 1.10.2018 r.

2. Obietnice zaborców - 2.10.2018 r.

3. Akt 5 listopada 1916 r.  - 3.10.2018 r.

4. Rok 1918 – program prezydenta Wilsona - 4.10.2018 r.

5. Kryzys przysięgowy - 5.10.2018 r.

 

Odzyskanie niepodległości przez Polskę

1. Czynniki sprzyjające powstaniu państwa polskiego - 8.10.2018 r.

2. Lokalne ośrodki polskiej państwowości - 9.10.2018 r.

Geneza I wojny światowej

Słowniczek trudnych słów:

Bałkany – półwysep w południowo-wschodniej Europie

ekspansja – podporządkowanie sobie nowych obszarów

inicjatywa – pomysł, projekt

kolonia – zagraniczna posiadłość jakiegoś państwa

militarny - wojskowy

mocarstwo kolonialne – kraj posiadający kolonie

sojusz – porozumienie, umowa

1. Trójprzymierze

U progu XX w. Europa była podzielona na dwa przeciwstawne bloki militarne. Po jednej stronie było trójprzymierze, do którego należały Niemcy, Austro - Węgry i Włochy. Z racji położenia w Europie nazywano je państwami centralnymi. Niemcy pod rządami kanclerza Bismarcka dążyły do zwiększenia swoich posiadłości kolonialnych i rozpoczęły wyścig zbrojeń. Stwarzało to zagrożenie dla pozostałych mocarstw kolonialnych – Anglii i Francji. Z kolei dla Austro - Węgier jedynym możliwym kierunkiem ekspansji były Bałkany, co powodowało sprzeciw Rosji.

 

Niemiecki plakat propagandowy - Germania

do góry

2. Trójporozumienie

W 1904 r. Francja i Wielka Brytania zawarły sojusz, do którego w 1907 r. dołączyła Rosja. W ten sposób ukształtowało się trójporozumienie (ententa). Ententę jednoczyła obawa przed wzrostem potęgi Niemiec. Francja nie pogodziła się z utratą Alzacji i Lotaryngii. Wielka Brytania czuła się zagrożona rozbudową niemieckiej floty wojennej i wzrastającą konkurencją ze strony przemysłu niemieckiego. Natomiast Rosja uznała Austro-Węgry za główną przeszkodę w ekspansji na Bałkany.

 

Rosyjski plakat propagandowy

do góry

3. Kocioł Bałkański

Rywalizacja między dwoma blokami państw toczyła się głównie na Bałkanach, gdzie sytuację polityczną określano mianem „kotła bałkańskiego”. W napiętej sytuacji nawet jeden incydent mógł doprowadzić do wybuchu wojny.

do góry

4. Wyścig zbrojeń

Ważnym czynnikiem prowadzącym świat w kierunku wojny był wyścig zbrojeń. Polegał on m.in. na wykorzystaniu nowych rozwiązań technicznych w przemyśle zbrojeniowym. Powstawały pierwsze okręty podwodne, nowe typy pancerników, karabiny maszynowe. Szczególną inicjatywę w tym zakresie przejawiały Niemcy. Rozbudowa floty niemieckiej mocno zaniepokoiła Wielką Brytanię, która od czasów napoleońskich uchodziła za władczynię mórz.

 

Trójprzymierze i trójporozumienie (ententa) w 1914 r.

do góry

5. Zamach w Sarajewie

Dnia 28 czerwca 1914 r. w Sarajewie został zastrzelony arcyksiążę Franciszek Ferdynand, austro - węgierski następca tronu. Wydarzenie to stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej.

 

Serbski zamachowiec, Gawryło Princip, strzela do austriackiego następcy tronu, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i jego żony

do góry

I wojna światowa

Słowniczek trudnych słów:

abdykacja – zrzeczenie się władzy przez króla

bolszewicy – członkowie/zwolennicy partii Lenina

dywizja – duża jednostka wojskowa

Habsburgowie – dynastia panująca w Austrii

komunizm – ideologia ekonomiczno-społeczna głosząca m.in. zniesienie prywatnej własności środków produkcji np. fabryk, podział dóbr i stworzenie społeczeństwa bezklasowego, takiego w którym nie będzie biednych i bogatych

Piotrogród – miasto w Rosji, inna nazwa to Petersburg/Leningrad

republika – to państwo, w którym obywatele wybierają rządzących

rewolucja – to gwałtowna zmiana ustroju państwa, zazwyczaj z zastosowaniem przemocy

wojna pozycyjna - wojna, podczas której obie walczące strony zajmują silnie umocnione pozycje (okopy, zasieki)

zawieszenie broni – wstrzymanie działań wojennych, rozejm

1.    Wielka wojna

Wojnę, która wybuchła w Europie w 1914 r., nazwano Wielką Wojną. Po raz pierwszy od czasów napoleońskich działania wojenne objęły niemal cały kontynent. Rozmiar strat po obu stronach przekroczył najgorsze wyobrażenia. W wyniku wojny upadły monarchie, wiele narodów uzyskało przy tej okazji niepodległość, a rewolucja rosyjska dała początek pierwszemu państwu komunistycznemu*. Jednak dla Polaków był to przede wszystkim czas wielkiej szansy na odzyskanie własnego państwa.

Zabójstwo arcyksięcia Franciszka Ferdynanda zapoczątkowało cały ciąg wydarzeń, które doprowadziły na początku sierpnia 1914 r. do wybuchu wojny pomiędzy ententą i trójprzymierzem. Już w ciągu trwania wojny do ententy przystąpiły Włochy (opuszczając trójprzymierze) i Rumunia. Natomiast po stronie trójprzymierza (państw centralnych) opowiedziały się Turcja i Bułgaria.

 

Wielka wojna kosztowała życie ponad 9 mln żołnierzy. Kolejne 15 mln odniosło rany

do góry

2. Wojna pozycyjna na zachodzie

Niemiecki plan wojenny zakładał szybkie pokonanie Francji, a następnie przerzucenie sił na front wschodni. Plan ten jednak nie powiódł się, gdy jesienią wojska niemieckie zostały powstrzymane przez Francuzów w bitwie nad rzeką Marną. Od tego czasu działania wojenne przybrały formę wojny pozycyjnej*. Setki żołnierzy ginęły po to, by linia okopów przesunęła się o kilkaset metrów, tak jak podczas najkrwawszej bitwy I wojny światowej – pod Verdun (czyt. werdę).

do góry

3. Front wschodni

         Inaczej przedstawiała się sytuacja na froncie wschodnim. Tutaj Niemcom udało się powstrzymać natarcie wojsk rosyjskich w Prusach Wschodnich, a w 1915 r. zająć większą część zaboru rosyjskiego (z Warszawą, Wilnem i Mińskiem).

 

do góry

4.    Nowa wojna

         W czasie I wojny światowej wykorzystano nowe rodzaje broni, z których najbardziej śmiercionośny był karabin maszynowy. Po raz pierwszy na dużą skalę użyto gazów bojowych, czołgów, samolotów i łodzi podwodnych.

 

Brytyjscy żołnierze w maskach przeciwgazowych obsługujący karabin maszynowy

do góry

5.    Rok 1917

Przełomowy dla I wojny światowej był rok 1917. Z jednej strony mamy obalenie caratu w Rosji i przejęcie władzy przez bolszewików*, z drugiej przystąpienie Stanów Zjednoczonych do wojny po stronie państw ententy.

6.    Rewolucja lutowa i przewrót bolszewicki w Rosji

Niezadowolenie społeczeństwa rosyjskiego z przeciągającej się wojny, która gospodarczo rujnowała Rosję, doprowadziło w lutym 1917 r. do wybuchu rewolucji*. W jej wyniku car Mikołaj II abdykował, a Rosja stała się republiką*. Rząd Tymczasowy nie potrafił sobie jednak poradzić z trudną sytuacją w kraju. Na popularności zyskiwać zaczęło skrajne komunistyczne stronnictwo bolszewików na czele z Włodzimierzem Leninem. W październiku bolszewicy dokonali zbrojnego przewrotu i przejęli rządy w Piotrogrodzie*. Aby umożliwić sobie objęcie władzy nad całą Rosją, w marcu 1918 r. podpisali pokój z państwami centralnymi.

 

Lenin przemawia na wiecu zorganizowanym przez bolszewików

do góry

7.    Klęska Niemiec i Austro-Węgier

Niemcy nie zdążyli wykorzystać sukcesu, jakim było wyłączenie Rosji z wojny. Do Europy masowo zaczęły napływać amerykańskie dywizje*, które ostatecznie przesądziły o zwycięstwie ententy. Jesienią 1918 r. zaczęła się rozpadać wielonarodowa monarchia Habsburgów* – najważniejszy sojusznik Niemiec. W listopadzie 1918 r. rewolucja wybuchła także w samych Niemczech. Cesarz niemiecki Wilhelm II abdykował*. 11 listopada 1918 r. przedstawiciele Niemiec podpisali w Compiègne (czyt. kompień) we Francji zawieszenie broni*. Pierwsza wojna światowa dobiegła końca.

 

do góry

Polacy wobec zbliżającej się wojny

Słowniczek trudnych wyrazów:

Austro - Węgry – państwo związkowe w Europie Środowej, z połączenia Austrii i Węgier, istniało od 1867 r. do 1918 r.

Autonomia polityczna– to prawo części jakiegoś kraju lub jego mieszkańców do tego, by samodzielnie, niezależnie od rządu tego kraju, decydować o niektórych swoich sprawach

Duma – parlament w Rosji

Galicja – nazwa ziem zaboru austriackiego

Królestwo Polskie – państwo utworzone w 1815 r., połączone unią personalną z Imperium Rosyjskim

Orientacja polityczna – zespół poglądów politycznych na daną kwestię, określających program i kierunek działalności polityka lub partii politycznej

Rusyfikacja Polaków w okresie zaborów – proces, szczególnie nasilony w okresie zaborów, w którym państwo rosyjskie dążyło do wynarodowienia Polaków poprzez stopniowe narzucanie języka, kultury, sztuki, religii prawosławnej i zwyczajów rosyjskich

Zjednoczenie Niemiec – kilkuletni proces jednoczenia państw niemieckich, zakończony proklamacją II Rzeszy w 1871 r. 

1. Z kim mają trzymać Polacy?

Uformowanie się trójprzymierza i trójporozumienia sprawiło, że mocarstwa zaborcze znalazły się we wrogich sobie obozach polityczno - militarnych (Niemcy i Austro - Węgry przeciw Rosji). Polscy politycy musieli zdecydować, którą ze stron poprzeć, aby osiągnąć jak największe korzyści dla sprawy polskiej. W latach 1908 - 1912 doszło do ukształtowania się dwóch orientacji politycznych*, różniących się poglądami w kwestii działań na rzecz niepodległości Polski.

 

Za życia Józef Piłsudski i Roman Dmowski spotykali się rzadko, gdyż byli przywódcami zwalczających się ugrupowań. Także do niepodległości Polski obaj wybrali inną drogę. Do dziś trwają dyskusje, który z nich miał więcej racji.

do góry

2. Obóz narodowy – przeciwko Niemcom

Orientację prorosyjską reprezentował obóz narodowy. Roman Dmowski – przywódca tego obozu – dowodził, że głównym przeciwnikiem Polski są Niemcy, zwłaszcza po zjednoczeniu. Są bowiem silne gospodarczo, militarnie i organizacyjnie oraz stanowią realne zagrożenie dla polskości w zaborze pruskim. Dlatego podczas zbliżającej się wojny Polacy powinni opowiedzieć się po stronie Rosji i jej sojuszników: Francji i Wielkiej Brytanii. Natomiast Rosja jest państwem słabym, a prowadzona przez nią polityka rusyfikacji* ziem polskich to przykład nieudolności organizacyjnej. Dmowski wskazywała, że Rosja po zwycięstwie odniesionym w wojnie skupi wszystkie ziemie polskie, a to otworzy drogę do autonomii politycznej*, a w przyszłości do niepodległości.

 Koło Polskie w rosyjskiej Dumie*

do góry

3. Obóz niepodległościowy – przeciwko Rosji

            Odmienne stanowisko, czyli orientację proaustriacką (antyrosyjską) reprezentowali politycy galicyjscy, w tym Józef Piłsudski. Uważali oni, że naturalnym sprzymierzeńcem Polaków jest monarchia habsburska*, która zapewnia narodowi polskiemu możliwie najlepsze warunki bytu. Polacy w nadchodzącym konflikcie powinni wesprzeć Austriaków i zabiegać o to, by w przyszłości Królestwo Polskie* i inne polskie ziemie były włączone do Austro - Węgier*. Rozwiązanie to dążyło do przekształcenia Austro - Węgier w Austro –Węgry - Polskę.

 

Robotnik, nielegalne pismo PPS. Jego redaktorem naczelnym był przez kilka lat Józef Piłsudski

do góry

4. Przygotować polską armię

W ostatnich latach przed I wojną światową postępował rozwój polskiego ruchu wojskowego. Jego centrum była Galicja*. Tam powstał m.in. Związek Strzelecki (podporządkowany Józefowi Piłsudskiemu). Ruchowi ludowemu podlegały Drużyny Bartoszowe. W zaborze pruskim bardzo popularne było Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Wszystkie te organizacje prowadziły półtajne szkolenia wojskowe wśród polskiej młodzieży (m.in. w posługiwaniu się bronią, musztrze, wojskowej służbie medycznej, taktyce wojskowej, szermierce itp.).

 

Ćwiczenia Związku Strzeleckiego, Zakopane, 1913 r.

do góry

5. Literatura budzi nadzieję

Do rozbudzenia patriotycznych uczuć Polaków przyczyniła się w dużym stopniu literatura tego okresu, nawiązująca do tradycji romantycznej i dawnych walk o niepodległość. Wtedy to Stefan Żeromski wydał „Popioły”, „Wierną rzekę”, „Echa leśne”. Eliza Orzeszkowa napisała „Gloria victis” (łac. chwała zwyciężonym) – zbiór nowel o powstaniu styczniowym. Przede wszystkim jednak dramaty Stanisława Wyspiańskiego – „Wyzwolenie” i „Wesele” – budziły myśl o narodowym czynie i wolnej Polsce.

 

Jan Matejko, Rok 1863 – Polonia. Obraz z 1864 r.

do góry

Sprawa polska w okresie I wojny światowej

brygada – jednostka organizacyjna w wojsku

kawaleria – jazda, konnica; wojsko walczące lub poruszające się na koniach

Komitet Narodowy Polski – polska organizacja polityczna, założona przez Romana Dmowskiego, działająca w latach 1917–1919. Jako siedzibę obrała Paryż. Celem Komitetu była odbudowa państwa polskiego przy pomocy państw Ententy

Konferencja pokojowa – została zorganizowana w Paryżu po I wojnie światowej (od stycznia 1919 r. do stycznia 1920 r.)

konspiracja – tajna organizacja

legion – oddział złożony z ochotników

Pierwsza Kompania Kadrowa – pododdział piechoty utworzony 3 sierpnia1914 r w Krakowie przez Józefa Piłsudskiego z połączenia członków „Strzelca” i Polskich Drużyn Strzeleckich jako zalążek Wojska Polskiego

POW – tajna organizacja wojskowa powstała w sierpniu 1914 r. w Warszawie z inicjatywy Józefa w celu walki z rosyjskim zaborcą

powstanie – zbrojne wystąpienie narodu lub jakiejś grupy w obronie swojej wolności

szarża – ostre natarcie kawalerii

walka bratobójcza – Polacy walczyli pod sztandarami Rosji, Niemiec i Austro - Węgier

zainicjować – dać czemuś początek

zmobilizować – powołać do wojska

1. Sprawa polska na początku wojny

Od początku trwania I wojny światowej Polacy brali czynny udział na polach bitew. Oznaczało to dla setek tysięcy Polaków zmobilizowanych* do armii państw zaborczych bratobójczą walkę*. Rozpoczęło się również tworzenie polskich formacji wojskowych, walczących zarówno po stronie ententy, jak i po stronie państw centralnych.

 

Najwięcej Polaków walczyło w armii rosyjskiej około 165-200 tys., w armii austro - węgierskiej służyło ich około 55-60 tys., a w niemieckiej co najmniej 40 tys. Ponad pół miliona polskich żołnierzy poległo, zmarło lub zaginęło bez wieści

do góry

2. Po stronie Austro - Węgier: Legiony Piłsudskiego

U boku Austro - Węgier walczyły od sierpnia 1914 r. Legiony Polskie. Składały się one z trzech brygad* i liczyły ok. 25 tys. żołnierzy, którzy wykazali się męstwem w ciężkich walkach z armią rosyjską w latach 1914-1917. Ich główną postacią był Józef Piłsudski, dowodzący I Brygadą Legionów. Niektóre epizody, jak np. szarża* legionowej kawalerii* w 1915r. pod Rokitną czy obrona przełęczy karpackich przez II Brygadę dowodzoną przez Józefa Hallera, przeszły do legendy.

 

Pocztówka upamiętniając Legiony walczące w Karpatach (styczeń 1915 r.)

do góry

3. Po stronie ententy: I Korpus Polski

         Polskie odziały wojskowe powstawały również pod rządami rosyjskimi (np. Legion Puławski). Dopiero jednak po wybuchu rewolucji w Rosji urosły one liczebnie, tak jak np. I Korpus Polski dowodzony przez gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego.

 

Gen. Józef Dowbor-Muśnicki (siedzi w środku) i sztab I Korpusu Polskiego w Rosji 1918 r.

do góry

4. Armia Hallera we Francji

Pod względem politycznym duże znacznie miało formowanie się we Francji pod kierownictwem Komitetu Narodowego Polskiego* Armii Polskiej dowodzonej przez gen. Józefa Hallera. Była to jedyna polska formacja wojskowa, która w ostatniej fazie wojny walczyła u boku zwycięskiej ententy. Fakt ten stanowił podstawę do zaliczenia później niepodległej Polski do grupy państw zwycięskich na konferencji pokojowej*.

 

Plakat wzywający do wstępowania do polskiej armii formowanej we Francji pod patronatem KNP. Na czele tzw. Błękitnej Armii (nazwa od koloru mundurów) stanął gen. Józef Haller

do góry

5. Piłsudski, Legiony i POW

Tuż po wybuchu wojny Józef Piłsudski podjął ryzykowną akcję wywołania powstania* narodowego w zaborze rosyjskim. Dnia 6 sierpnia 1914 r. oddziały strzeleckie dowodzone przez Piłsudskiego, na czele z tzw. Pierwszą Kompanią Kadrową, wkroczył na ziemię kielecką. Spotkały się jednak z obojętnością miejscowej ludności polskiej i musiały zawrócić. Ostatecznie zostały wcielone do formowanych Legionów Polskich. W tym samym roku Piłsudski zainicjował tworzenie w zaborze rosyjskim konspiracyjnych* struktur Polskiej Organizacji Wojskowej (POW)*.

 

Jerzy Kossak, Wymarsz I kompanii kadrowej z Oleandrów 6 sierpnia 1914 r.

do góry

Wielka licytacja

Słowniczek trudnych wyrazów:

deklaracja – akt prawny, zbiór postulatów, oświadczenie

kongres wiedeński – konferencja międzynarodowa przedstawicieli szesnastu państw europejskich, trwająca od września 1814 do czerwca 1815 roku
w Wiedniu

Magdeburg – miasto położone nad Łabą, w północno-środkowych Niemczech

internowanie – przymusowe umieszczenie w miejscu odosobnienia 

odezwa – apel, zwykle pisemny, do społeczeństwa z wezwaniem do jakiejś akcji

solidarność – zgoda, jednomyślność

rekrut – żołnierz nowo wcielony do wojska, przed złożeniem przysięgi

1. Umiędzynarodowienie sprawy polskiej

            Zarówno powstanie w Europie dwóch bloków militarnych, jak i wybuch I wojny światowej spowodowały, że zmieniła się sytuacja Polski. Skończyła się zgubna dla sprawy polskiej solidarność* trzech zaborców. Po raz pierwszy od kongresu wiedeńskiego* znaleźli się oni we wrogich obozach. Na froncie wschodnim działania wojenne toczyły się głównie na ziemiach polskich. Należało się więc spodziewać, że skonfliktowani zaborcy zaczną zabiegać o przychylność Polaków, by pozyskać polskich rekrutów*.

 

W lutym 1915 roku Polacy zaznaczyli już swój udział w bitwach I wojny światowej

do góry

2. Obietnice zaborców

W sierpniu 1914 r. ukazała się skierowana do Polaków odezwa* wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza, naczelnego dowódcy wojsk rosyjskich. Obiecywał w niej zjednoczenie wszystkich ziem polskich pod berłem cara i odrodzenie się „Polski swobodnej w swej wierze, języku i samorządzie”. W odezwie tej nie było wzmianki o granicach przyszłej Polski ani wyraźnej deklaracji uznania jej niepodległości.

 

do góry

3. Akt 5 listopada 1916 r.

Państwa centralne zajęły stanowisko w sprawie polskiej po opanowaniu prawie całego obszaru zaboru rosyjskiego. Chodziło im przede wszystkim o utworzenie polskiej armii, która miała walczyć u ich boku. Tak zwany akt 5 listopada 1916 r., wydany przez cesarza Niemiec Wilhelma II i cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa I, obwieszczał przywrócenie Królestwa Polskiego jako państwa. Do czasu wyboru króla władzę sprawować miała trzyosobowa Rada Regencyjna. Dokument nie wspominał o granicach i ustroju przyszłego Królestwa. Stanowił jednak pierwszy akt prawny przekreślający rozbiory.

 

do góry

4. Rok 1918 – program prezydenta Wilsona

Stany Zjednoczone były pierwszym mocarstwem, które złożyło jednoznaczną deklarację* w sprawie odbudowy państwa polskiego. Prezydent Thomas Woodrow Wilson w stycznia 1918 r. ogłosił swój program pokojowy – słynne 14 punktów. Jeden z punktów poświęcił niepodległej Polsce, która jego zdaniem powinna obejmować ziemie zamieszkane przez rdzennie polską ludność i posiadać dostęp do morza. Ogromny wpływ na amerykańską opinię publiczną i na samego prezydenta Wilsona wywarł Ignacy Jan Paderewski, światowej sławy pianista i polityk.

 

Thomas Woodrow Wilson (1856-1924)

do góry

5. Kryzys przysięgowy

Po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do wojny po stronie państw ententy (kwiecień 1917 r.) i wybuchu rewolucji lutowej w Rosji dalsze trwanie u boku państw centralnych nie było korzystne dla sprawy polskiej. Niemcy zażądali od Polaków przysięgi na wierność cesarzowi Wilhelmowi II. Żołnierze I i III Brygady, na wyraźne polecenie Piłsudskiego, odmówili złożenia przysięgi. W konsekwencji zostali przez Niemców rozbrojeni i osadzeni w obozach internowania*. Aresztowany został również Piłsudski, którego uwięziono w twierdzy w Magdeburgu*. Przysięgę złożyła II Brygada Legionów, która została skierowana na front rosyjski.

 

Piłsudski uwięziony w Magdeburgu

do góry

Odzyskanie niepodległości przez Polskę

Słowniczek trudnych wyrazów:

dekret – akt prawny

naczelnik – przywódca, głównodowodzący

niepodległość – inaczej samostanowienie, czyli możliwość podejmowania przez naród działań zgodnych z jego interesem w dziedzinie politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej; za podstawowy warunek niepodległości uważa się posiadanie własnego państwa

republika – forma ustroju państwowego, w którym najwyższe organy władzy są powoływane w drodze wyborów na czas określony

rozbroić – pozbawić uzbrojenia

rząd – władza państwowa

1. Czynniki sprzyjające powstaniu państwa polskiego

Decydujący wpływ na uzyskanie niepodległości* przez Polskę miały:

1. Klęska militarna państw centralnych (rewolucja w Niemczech i rozpad   Austro-Węgier).

2. Rewolucja w Rosji i obalenie caratu.

3. Realizacja dążeń działaczy niepodległościowych.

4. Wsparcie państw ententy.

 

 

Stanisław Bagiński, rozbrajanie* Niemców przed Główną Komendą w Warszawie

do góry

2. Lokalne ośrodki polskiej państwowości

Data	Nazwa Ośrodka	Siedziba	Kto stał na czele
12.IX.1917 r.	Rada Regencyjna	Warszawa	A. Kakowski, Z. Lubomirski, J. Ostrowski
28.X.1918 r.	Polska Komisja Likwidacyjna	Kraków	W. Witos
6/7.XI 1918 r.	Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej	Lublin	I. Daszyński
19.X.1918 r.	Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego	Cieszyn	ks. J. Londzin
XI.1918 r.	Naczelna Rada Ludowa	Poznań	W. Korfanty

 

do góry

3. Przyjazd Józefa Piłsudskiego

10 listopada 1918 r. Józef Piłsudski przybył do Warszawy z więzienia w Magdeburgu, gdzie został osadzony po odmowie dalszej walki u boku państw centralnych. Następnego dnia – 11 listopada 1918 r. – Rada Regencyjna przekazała mu władzę nad wojskiem. Ten dzień przyjęty potem został jako symboliczna data odzyskania przez Polskę niepodległości.

 

Warszawa, 10 listopada 1918 rok. Z więzienia w Magdeburgu wraca Józef Piłsudski.
Na ulicach miasta witają go tłumy.

do góry